Çocuklar için doğa ve yeryüzü eğitiminin önemi her geçen gün artıyor. Son on yılda gökbilimciler binlerce ötegezegen keşfetti ve görünen o ki her yeni keşif bir öncekinden biraz daha tuhaf. Çocuklar yaşadığı dünyayı ve evreni ne kadar hızlı öğrenirse, çevresine karşı o kadar duyarlı olacaktır. Bu yüzden, çocuklar için bilim eğitimine erken yaşta başlanması öneriliyor.
J1407b – Öte uydu ve Satürn üzerinde steroid
Satürn’ün halkalarını 1600’lerde teleskoplar icat edildiğinden beri biliyoruz, ancak daha fazlasını ortaya çıkarmak için son 50 yılda inşa edilen uzay araçları ve daha güçlü teleskoplar gerekti. Güneş sistemimizden yaklaşık 400 ışık yılı uzakta, Satürn’ün steroidlerine benzeyen bir gök cismi var. Aslında halka sistemi o kadar büyük ki, bilim insanları yörüngesinde döndüğü yıldızın çekim gücüyle neden parçalanmadığından emin değiller. Halkalar gezegenden gezegene farklılık gösteriyor: Satürn’ün kısmen ışıltılı, yansıtıcı su buzundan oluşan muhteşem halesi başka hiçbir yerde tekrarlanmıyor. Bunun yerine, diğer gezegenlerin halkaları muhtemelen kayalık parçacıklar ve tozdan oluşuyor. Halkaların bozulmadan kalabilmesinin bir nedeni, merkezlerindeki J1407b adı verilen nesnenin etrafında döndükleri yönle ilgilidir. Bilim insanları J1407b’nin Satürn’den kat kat büyük devasa bir gezegen mi yoksa kahverengi cüce adı verilen başarısız bir yıldız mı olduğundan emin değiller. J1407b’nin orantısız yörüngesinde, güneş benzeri yıldızına yaklaştığında halkaları bozması gereken bir nokta var. Halkalar çoğunlukla zarar görmeden kalıyor çünkü J1407b’nin etrafında, nesnenin yıldızının etrafında döndüğü yönün tersine dönüyorlar. Bu da yıldızın yoğun yerçekimi karşısında bir halka formasyonu içinde bir arada kalabilecekleri anlamına geliyor.
Gj 1214b – Su Dünyası
Bilim insanları Dünya’dan daha büyük, ancak Uranüs’ten daha küçük olan buharlı bir su dünyası keşfettiler. Bu yeni ötegezegen sınıfının standart taşıyıcısı, gökbilimcilerin ilk kez Aralık 2009’da keşfettiği GJ 1214b olarak adlandırılıyor. NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu tarafından yapılan yeni gözlemler, GJ 1214b’nin kalın, buharlı bir atmosfer tarafından örtülmüş olduğunu ortaya koydu. Gezegenin büyük bir bölümü sudan oluşuyor. Ophiuchus (Yılan Taşıyıcı) takımyıldızında Dünya’dan 40 ışık yılı uzaklıkta bulunan GJ 1214b’nin tamamen yeni bir gezegen olduğu keşfedildi. “Süper-Dünya” olarak adlandırılan bu gezegenin çapı Dünya’nın yaklaşık 2,7 katıdır ve ağırlığı bizim gezegenimizin yaklaşık yedi katıdır. Kırmızı cüce bir yıldızın yörüngesinde 2 milyon kilometre mesafede dönüyor ve tahmini yüzey sıcaklığı 230 santigrat derece olarak ölçülüyor. Yaşam formunu barındıramayacak kadar sıcak. Dünya’dan çok daha fazla suya ve çok daha az kayaya sahip gibi görünmektedir. Yabancı gezegenin iç yapısı muhtemelen dünyamızınkinden oldukça farklıdır. GJ 1214b Dünya’ya çok yakın olduğu için gelecekteki araçlar tarafından incelenmek üzere birincil adaydır.
Gliese 436b – Fizik Kurallarına Uymayan Gezegen
Genellikle buz denince aklımıza donmuş bir küp gelir. Peki ya buz neredeyse 537 santigrat derece olsaydı? Düşünmesi bile tuhaf, değil mi? Şaşırtıcı bir şekilde, Gliese 436 b dış gezegeni tam olarak buna sahip.
Gliese 436 b, Dünya’dan yaklaşık 33 ışık yılı uzaklıkta, bilinen en yakın ötegezegenlerden biridir. Bu ötegezegen yaklaşık Neptün büyüklüğünde ve kendi yıldızı olan Gliese 436’dan sadece 2,5 milyon mil uzakta. Referans olarak, Merkür’ün Güneş’ten uzaklığı 35 milyon mil gibi şaşırtıcı bir mesafedir.
Gliese 436 b’nin bileşiminin büyük bir kısmı bilinmemektedir, ancak bilim insanları çoğunlukla hidrojenden oluşan bir atmosfere sahip büyük miktarda su ile çevrili Dünya benzeri bir çekirdek keşfetmişlerdir.
Esasen, Gliese 436 b bir yıldızın hemen yanında konumlanmış devasa bir gezegendir. Tipik olarak, dış gezegen bir yıldıza çok yakın olduğu için atmosferin çözüleceği ve herhangi bir suyun uzaya buharlaşacağı düşünülebilir. Merkür gibi daha küçük gezegenlerde bu doğrudur. Ancak, Gliese 436 b Neptün büyüklüğündedir, bu nedenle çekim alanı o kadar büyüktür ki sadece bir atmosferi korumakla kalmaz, aynı zamanda yüzeyindeki suyu katı bir duruma sıkıştırır. Bu da suyun buz benzeri bir halde kalmasına ve aynı zamanda ana yıldız olan Gliese 436’ya yakınlığından dolayı aşırı sıcaklıklara ulaşmasına neden olur. Ancak Gliese 436 b’nin yüzeyindeki buz normal buz değildir. Sıcaklık nedeniyle katı hale geçen Dünya’daki buzun aksine, Gliese 436 b’deki buz sadece basınç nedeniyle katı haldedir. Sonuçta, gezegenin yüzeyi 537 santigrat dereceye yakındır. Her ne kadar çılgınca görünse de bu durum, suyun yeterli basınca maruz kalması halinde, Dünya’da var olmayan tamamen yeni bir forma bürünebileceğini göstermektedir.
Gj-504b – Pembe Gezegen
Simsiyah bir evrende pembe bir gezegen hayal eder miydiniz? Eğer bu dev gezegene seyahat edebilseydik, koyu kiraz çiçeğini andıran donuk bir eflatun rengiyle, oluşumunun sıcaklığından hala parlayan bir dünya görürdük. GJ 504b olarak adlandırılan gezegen pembe gazdan oluşuyor. Kendi güneş sistemimizdeki dev bir gaz gezegeni olan Jüpiter’e benziyor. GJ 504b, Jüpiter’den yaklaşık dört kat daha büyüktür ve yaklaşık 237 santigrat dereceye sahiptir. Güneş’ten biraz daha sıcak olan ve Başak takımyıldızında çıplak gözle zayıf bir şekilde görülebilen G0 tipi yıldız GJ 504’ün yörüngesinde dönmektedir. Yıldız 57 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor ve araştırmacılar yıldızın rengini ve dönüş periyodunu yaşıyla ilişkilendiren yöntemlere dayanarak sistemin yaklaşık 160 milyon yaşında olduğunu tahmin ediyor.
WASP-12b – Işığı Yutan Gezegen
Güneşin eksenini 1,1 günde dönen bir gezegen düşünün. 10 milyon yıl içinde bu yabancı gezegen tamamen sönebilir. Jüpiter’imizin neredeyse iki katı büyüklüğündeki WASP-12b, sıcaklığı yaklaşık 2.210 santigrat derece olan cızırtılı bir gaz devidir. Yerçekimi, gezegeni bir yumurta şeklinde gerdiren muazzam gelgit kuvvetlerine neden olmaktadır. WASP-12b, Auriga takımyıldızında yaklaşık 1.200 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Jüpiter’in yarıçapının 1,8 katı ve Jüpiter’in kütlesinin 1,4 katıdır.
