Hayatın her yerinde olan matematik bazılarımız için farklı sorunları ortaya çıkarabilir. Diskalkuli de bunlardan biri. Son yıllarda sıkça duyduğumuz bu sorun çocuklar için matematik derslerini olumsuz etkileyebilecek türden. Bu ciddi öğrenme bozukluğunu yakından tanıyalım!
Diskalkuli Nedir?
Diskalkuli, bir çocuğun matematik ve sayıya dayalı işlemleri anlama, öğrenme ve gerçekleştirme becerisini etkileyen belirli öğrenme bozukluklarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Yaygınlığa ilişkin araştırmalar sınırlı olmakla birlikte, ilkokul çağındaki çocukların %5 ila %7’sinde diskalkuli olabileceği tahmin edilmektedir. Ayrıca diskalkulinin her iki cinsiyette de eşit oranda görüldüğü düşünülmektedir.
Diskalkuli Belirtileri Nelerdir?
Diskalkuli belirtileri nelerdir? Belirtiler ve göstergeler şunları içerir:
- Bir sayıyı temsil ettiği miktarla ilişkilendirme (2 sayısını iki elmayla ilişkilendirme)
- Geriye ve ileriye doğru sayma
- İki tutarın karşılaştırılması
- Alt birimlere ayırmada sorun (miktarları saymadan tanıma)
- Temel matematik bilgilerini (çarpım tablosu gibi) hatırlamakta güçlük çekme
- Sayıları ve sembolleri miktarlarla ilişkilendirmede zorluk
- Zihinsel matematik ve problem çözmede sorun
- Parayı anlamlandırmada ve miktarları tahmin etmede güçlük
- Analog bir saatte zamanı söylemekte zorluk
- Zayıf görsel ve uzamsal oryantasyon
- Yönü hemen ayırt etmede zorluk (sağdan sola)
- Örüntüleri tanıma ve sayıları sıralama ile ilgili sorunlar
Diskalkulisi olan yetişkinlerdeki semptomlar çocuklardakinden farklı görünür. Bu durum şu zorluklarla kendini gösterebilir:
- Finansman yönetimi
- Basit para hesaplamaları yapmak
- Çizelge ve grafik okuma
- Mekansal farkındalığı kavrama
Bu durum düşük öz saygı, anksiyete ve depresyon duygularına yol açabilir.
Diskalkuli Türleri Nelerdir?
Diskalkulide kendini gösteren semptomlar genellikle farklı disleksi türlerinde ortak olsa da, diskalkuli genellikle 5 ana tipte kendini gösterir.
Sözel diskalkuli: Bu diskalkuli türü, sözel olarak sunulan matematiksel kavramları isimlendirmede ve anlamada güçlükle karakterize edilir. Bu tür diskalkuliye sahip çocuklar sayıları okuyabilir veya yazabilir, ancak sözlü olarak sunulduğunda onları tanımakta zorlanırlar.
Pratik diskalkuli: Bu tip diskalkuli, soyut bir matematiksel kavramı gerçek bir kavrama dönüştürmede zorluk ile karakterize edilir. Bu çocuklar matematiksel kavramları anlayabilir ancak matematiksel denklemleri listeleme, karşılaştırma ve manipüle etme konusunda sorun yaşarlar.
Sözcüksel diskalkuli: Matematiksel sembolleri ve sayıları, ayrıca matematiksel ifadeleri veya denklemleri okuma ve anlamada sorun. Sözcüksel diskalkulisi olan bir çocuk konuşulduğunda kavramları anlayabilir, ancak bunları yazmakta ve anlamakta sorun yaşayabilir.
Grafiksel diskalkuli: Matematiksel sembolleri yazmada zorluk. Bu tür diskalkuliye sahip çocuklar matematiksel kavramları anlayabilir ancak doğru karşılık gelen sembolleri okuma, yazma veya kullanma becerisine sahip değildir.
İdeognostik diskalkuli: Matematik problemlerini cevaplamak ve matematiksel kavramları anlamak için sayıları kullanmadan zihinsel işlemler yapmakta zorluk. Ayrıca matematiksel kavramları öğrendikten sonra hatırlamakta zorlanabilirler.
Diskalkuli Tanısı Nasıl Konulur?
Diskalkuli teşhisi birkaç adımda konur.
İlk olarak, doktorunuz tıbbi ve aile geçmişiniz hakkında bilgi alacaktır. Bu sorular, diğer olası tanıları elemek ve ele alınması gereken acil bir fiziksel durum olmadığından emin olmak içindir.
Bir sonraki adım için yetişkinler bir psikoloğa, çocuklar ise psikolog ve özel eğitim uzmanından oluşan bir öğrenme uzmanları ekibine yönlendirilebilir. Diskalkuli teşhisinin mantıklı olup olmadığını anlamak için daha fazla test uygulayacaklardır.
Diskalkuli Tedavisi Nasıl Olur?
Diskalkuli gelişimsel olduğu için erken müdahaleler en etkili yöntemdir. Bir öğrenme bozukluğunun yaşı yoktur. Diskalkuli herkesi farklı şekilde etkilediğinden, diskalkuli için tüm tedavi yöntemleri vaka bazında olmalıdır. Matematiksel performansın düşük olduğu belirli alanlar hedeflenmeli ve müdahale yöntemi buna göre tasarlanmalıdır.
Çocuğun beceri seviyesini inceledikten ve teşhisi koyduktan sonra, öğretmenler çocuğun ihtiyaçlarına daha uygun bir ortam yaratabilirler. Bu, öğrenme sürecine müdahale edebilecek dikkat dağıtıcı unsurların ortadan kaldırılmasını içerir. Bazı durumlarda, çocuk okul saatleri içinde bire bir eğitim alır ve okuldan sonra bir öğretmenle çalışır.
Özel eğitim uzmanı, çocuğunuzun okulda ve evde kullanması için tedavi seçenekleri önerebilir. Bu seçeneklerden bazıları:
- Sayma ve toplama gibi temel matematik kavramlarının tekrar tekrar uygulanması
- Bilgiyi sindirmeyi kolaylaştırmak için konu materyalini daha küçük birimlere ayırmak
- Matematik eğitimi için diğer çocuklardan oluşan küçük grupların kullanılması
- Temel matematik kavramlarının uygulamalı, somut gösterimlerle tekrar tekrar gözden geçirilmesi
Yetişkinler için:
Yetişkinler için diskalkuli tedavisi, özel eğitim kaynaklarının mevcut olduğu akademik bir ortamda değilseniz daha zor olabilir. Sağlık uzmanınız, matematik için kullanılan sinir yollarını güçlendirmenize yardımcı olacak egzersizler ve eğitim materyalleri konusunda da size yardımcı olabilir. Eğitim veya özel ders, yetişkin diskalkulisinin yanı sıra yetişkin disleksisinin tedavisine de yardımcı olabilir.
Evde Yapılabilecek En İyi Diskalkuli Egzersizleri
Birlikte yemek pişirin: İkiniz de yapacağınız bir tarife bakın ve pişirmek için ihtiyaç duyacağınız malzemeleri bir araya getirmekten sorumlu olmalarını isteyin. Örneğin, 1/5 kg mercimek, 3 havuç, 2 soğan, 6 parça ete ihtiyacımız var… Sebzeleri 5 parçaya bölmeliyiz…
Saat ile oynayın: Çocuğa belirli bir saatin ne zaman olduğunu size söylemekten sorumlu olduğunu söyleyin, ne kadar iyi yaptıklarını, ne kadar sorumlu ve ne kadar “yaşlı” olduklarını birlikte kutlayın.
Süpermarkete gidin: Alışverişe gitmenize yardım etmelerini sağlayın, kaç şey almanız gerektiğinden sorumlu olmaları, listede ne ve kaç şey olduğunu belirlemeleri ve kendilerinin almaları gibi oyunlar oynayabilirsiniz.
Onlara fiyatlar hakkında sorular sorun: Eğer tasarruf etmek istiyorsak, kaç tane yoğurt almalıyız gibi sorular sorun.
Sayıları bulun: Etrafta dolaşırken “sayı bulma” oyunu oynayabilir, “7” sayısını bulmalarını önerebilir ve ikiniz de sokakta, plakalarda vb. sayıları arayabilirsiniz.
Masayı hazırlama oyunu oynayın: Tabakları, gümüş takımları, bardakları, peçeteleri ve ekmeği dağıtın. Her birinin bir sete gitmesinin önemli olduğunu anlamalarını sağlayın.
