Fosiller, gezegenimizin geçmişi hakkında önemli bilgilere sahiptirler. Hatta öyle ki bugün etkisini yaşadığımız küresel iklim hakkında bile yeryüzünde önceki çağlarda yaşamış canlılar ve ekosistemlere ait fosil araştırmaları sayesinde bilgi edinebiliriz. Gelin birlikte fosil nedir yakından inceleyelim.
Fosil Nedir?
Önceden yaşamış canlıların varlıklarına dair korunmuş kalıntıları, işaretleri ve izleri kısaca fosil olarak adlandırılır. Ölmüş bir canlıdan geriye kalan iskelet, kemik, reçine içinde korunmuş parçaları, sürünme ya da ayak izi gibi kalıntılar fosil olarak değerlendirilir. Fosiller tüm canlıların evrim tarihini anlamamıza yardımcı olan önemli birer bilgi kaynağı olduğundan evrene karşı geliştirdiğimiz bakış açımızda da etkiye sahiptir.
Fosil Nasıl Oluşur?
Fosilleşme gelişimi fiziksel, kimyasal ve biyolojik tepkimelerin bütünüdür. Yaşamsal faaliyetlerini artık kaybetmiş olan canlı bu tepkimeler ile bozulmaya başlar. Bozulan canlı kalıntıları uygun koşullar ortaya çıktığında fosil haline dönüşebilir.
Bir canlının fosilleşmesi için en uygun ortamın neresi olacağını merak ediyorsanız size yanıtımız tortul taşların oluşumları olacaktır. Canlı kalıntılarının ancak uygun koşullar olduğunda fosilleşebileceğinden söz etmiştik bu koşulları inceleyecek olursak öncelikle ilk koşulun atmosfer tabakası ile temasının kesilmiş olması gerektiğini söyleyebiliriz. Atmosfer tabakası ile teması kesen etkenler arasında da gözenek yapısı az olan kireçtaşı ve çamurtaşı gibi taşlar ile kehribar ve buz denilen fosil reçineler yer alır. Deniz canlılarına ait kalıntıların fosilleşmesi ise karada yaşayanlara göre çok daha kolaydır; yaşamını yitiren canlıya ait kalıntılar okyanus dibine çöker ve tabanda bir tabaka oluşturur bu kalıntılar da sedimanlar tarafından örtülerek bozulmadan saklanmış olur.
Bir canlıya ait kalıntıların fosilleşmesi bir takım olayların evrelerini tamamlaması ile meydana gelir. Örneğin yaşamını yitiren tüm canlıların etleri, derileri ve diğer yumuşak dokuları kısa sürede dekorme olur ve ortadan kalkar. Ancak bileşimlerinde bulunan diş ve kemik gibi oldukça sert bölümler, gerekli koşullar sağlandığında fosilleşme sürecine katılabilir.
Fosilleri İnceleyen Bilim Dalına Ne Denir?
Fosilleri inceleyen bilim dalı paleontolojidir. Paleontoloji ile yaşamın tarihini çıkartmak söz konusu olur. Hayvan fosillerini paleozooloji, bitki fosillerini ise paleobotanik bölümleri inceler. Mikroskobik boyuttaki canlıları mikropaleontoloji incelerken büyük canlıların kalıntıları ile makropaleontoloji ilgilenir.
Fosiller Ve Fosil Çeşitleri Nelerdir?
Dört farklı fosil çeşidi vardır.
Bitki fosilleri: Bu canlılara ait fosilleri, genellikle sert tohumları ve tahta kısımları fosilleşmiş olarak bulunur. Çiçek ve yapraklar kendilerini koruyamazken karbon etkisi onların yapısındaki en ince detayları bile koruyabilir.
Hayvan Fosilleri: Kemik, diş ve kabuklar sıklıkla karşılaşılan kalıntılardır. Genellikle kemikler bulunsa da Alaska ve Sibirya bölgelerinde mamut fosillerine rastlanılmıştır. Bu soğuk bölgelerdeki donmuş hayvanlar fosil olarak milyonlarca yıl korunmuşlardır.
Kabuklu Deniz Canlıları: Binlerce yıl önce deniz ve okyanuslarla kaplı olan bölgelerdeki suların geri çekilmesi ile kabuklu deniz canlıları kum, çamur ve balçığa gömülmüş oldular. Bu şekilde uygun koşullar sağlanmış olduğundan milyonlarca yıl korunmuşlardır.
Amberler: Ağaç reçinesi içinde sıkışıp kalan hayvan fosilleridir aynı zamanda kehribar olarak da adlandırılır.
