Bilinmeyeni açığa çıkartmak, bir varsayımı sınamak için deney yöntemlerine başvuruyor, elbette bilimden faydalanıyoruz. Deney nedir, hangi deney türleri bulunur, deney değişkenleri nelerdir sorularının yanıtlarını merak ediyorsanız bu içeriğimiz tam size göre!
Deney Nedir?
Belirli bir doğa olayını, etmenleri denetim altında tutarak sınıf ya da laboratuvarda öğrencilere göstermek için yapılan planlı denemeye deney denilir. Diğer bir tanımıyla deney için bilinmeyen bir şeyi bulmak, bir varsayımı sınamak için yapılan eylem ya da işlem tanımı da yapabiliriz.
Deney Türleri Nelerdir?
Deney türleri doğal, kontrollü ve saha deneyleri olmak üzere üç farklı türe ayrılır.
Doğal deneyler: Aynı zamanda yarı deney olarak da adlandırılan doğal deney, bir tahmin yapmayı ya da bir hipotez oluşturmayı ve sonra bir sistemin gözlemlenmesiyle veri toplamına denilir. Ancak değişkenler doğal bir deneyde kontrol edilemezler.
Kontrollü deneyler: Laboratuvar deneyleri kontrollü deneyler olarak adlandırılır ancak eklemek gerekir ki laboratuvar dışında da kontrollü deney yapılabilir. Bu deney türünde, deney grubu bir kontrol grubuyla karşılaştırılarak çıkan sonuç değerlendirilir.
Saha deneyleri: Saha deneyleri doğal ya da kontrollü deney türlerinden birisi ile yapılabilir. Diğer deney türlerinin aksine gerçek dünya ortamında gerçekleştirilir. Örneğin bir hayvanı kendi ortamına dahil edilen bir deney bu gruba girecektir.
Deneydeki Değişkenler Nelerdir?
Gerçekleştirmeyi planladığınız bir deneyde değiştirebileceğiniz ya da kontrol edebileceğiniz her şey deneydeki değişkendir. Deneyin süresi, malzemenin bileşimi, sıcaklık, ışık miktarı gibi durumlar deney değişkenleri arasında sayılabilir. Bir deneyde üç farklı türde değişken bulunur. Bunlar kontrollü değişkenler, bağımsız değişkenler ve bağımlı değişkenlerdir.
Kontrollü değişken sabit ya da değiştirilmeden tutulan değişkenlere verilen addır. Bağımsız değişken, deneylerde değişen bir faktör olarak öne çıkar; bu durum verilen ölçülmesini ve yorumlanmasını kolaylaştırır. Bağımlı değişken ise bağımsız değişkenden etkilenen olup olmadığını görmek için gözlemlenmesidir.
Deney Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Deney çalışmalarında hem deneyin hem de deneyi yapan kişinin güvenliği için bazı kurallara dikkat edilmelidir. Çalışmanın güvenilir sonucu uygulanan deney metotları kadar, deney için çalışanların dikkat ve özeni ile de ilgilidir.
- Deneyin yapılacağı olan daima kapalı olmalıdır. Eğer önlük kullanılıyorsa önlüğün önü açık olmamalıdır.
- Deneyin adımları, deneye başlamadan önce iyice çalışılmalıdır.
- Deney yaparken yemek yenmemelidir.
- Kesici, delici ya da yanıcı malzemelerle yapılan deneyler mutlaka ebeveynlerin kontrolü altında yapılmalıdır.
- Deneysel çalışma bittikten sonra temizlenmesi gereken deney malzemeleri temizlenmelidir.
- Tüm süreç tamamlandığında mutlaka eller yıkanmalıdır.
Minik laborantınız deney yapmayı seviyor ya da merak ediyorsa Fundomundo’da bulunan çocuklar için deneyler derslerini incelemenizi öneririz.
