Günlük yaşamın içinde yetişkin bireyler birçok nedenden dolayı stres yaşıyorlar. Peki ya sizce çocuklar kendi günlük yaşamları içinde hangi stres kaynakları ile karşılaşıyorlar? Her çocuk kişilik özelliklerine, yaşına bağlı olarak strese farklı tepkiler veriyor.
Okul Çağındaki Çocuklarda Stres Yönetimi Nasıl Yapılır?
Stres, kişilerin rahatsız edici ya da zorlu bir durum ile baş edememe sürecinde oluşan, günlük hayatı olumsuz etkileyen duygusal ve fiziksel bir gerilim halidir. Bu tanımıyla günümüzde her yaştan bireyin yaşamını olumsuz etkileyen bir faktör olabileceğini söyleyebiliriz. Genelde yetişkin bireyler, çocukların bir stres kaynağı ile karşılaşma durumları olmayacağını ya da bunu fark edemeyeceklerini düşünebilirler. Ancak gerçek bu kanının tam tersi; çocuklar da belirli nedenlerle strese maruz kalabilir ve bunu fark etmeleri yetişkinlere göre daha zor olabilir. Haydi, gelin okul çağındaki çocuklarda strese yol açan durumları ve stres yönetiminde dikkat edilmesi gerekenleri yakından inceleyelim.
Çocuklarda Strese Yol Açan Durumlar Nelerdir?
Çocuklarda strese neden olan etmenler yetişkin bireylere göre elbette farklılık gösteriyor. Kaldı ki bebeklik, çocukluk ve ergenlik gibi gelişimin farklı dönemlerinde de stres kaynakları değişiyor. Örneğin herhangi bir oyuncağını sürekli yanında taşıyan bir çocuk bu oyuncağını kaybettiğinde strese girebilir. Anaokuluna başlayan bir çocuk annesinden ayrılacağına, ergenlik dönemindeki bir birey ise sosyal çevre ile ilgili strese girebilir.
Hangi yaş grubunda olursa olsunlar çocuklar kendileri, yaşıtları, aileleri, sosyal çevreleri ve okul ile ilişkileri sonucu problem yaşayabilirler. Bu problemlerin bir kısmı önemsiz ve içinde bulunduğu gelişim döneminin olağan bir süreci iken bazı çocuklar için daha büyük sorunlara neden olabilecek şekilde bir stres kaynağı olabilir. Çocuklarda strese yol açan etkenleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Çocuğun kişisel özellikleri,
- Ebeveyn yoksunluğu, ebeveyn kaybı,
- Aşırı kontrolcü ya da aşırı umursamaz ebeveynler,
- Boşanma,
- Kronik hastalıkları,
- Vücut deformasyonları ve sakatlıklar,
- Zeka düzeyi,
- Sosyal çevre etkenleri,
- Uyum sorunu, akran zorbalığı, otoriter öğretmen gibi nedenleri içine alan okul yaşamında meydana gelen sorunlar.
Okul Çağındaki Çocuklarda Stres Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Çocuklar yaşamlarının büyük bir kısmını okul ortamında geçirirler. Okul çağındaki çocukları en çok etkileyen stres kaynaklarından birisi de sınav stresi. Başarısızlık çocuk için başlı başına bir stres kaynağı olabileceği gibi, çeşitli streslerin bir sonucu olarak da ortaya çıkabiliyor. Okul yaşamında stresin oluşmaması veya olan stresin azaltılması için kesinlikle gerekli önlemler alınmalı.
Stresle başa çıkmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için yapılan hareketlere stres yönetimi denir. Stresle baş edebilmenin yolu, onu kontrol altına almaktan ve iyi bir şekilde yönetilmekten geçiyor. Okul çağındaki çocuklarda stres yönetiminde dikkat edilmesi gerekenleri aşağıda paylaşıyoruz.
1. Strese Yol Açan Nedeni Belirleyin
Stresi neyin başlattığını bilmek, kaynağa doğru gitmek stresle başa çıkmanın en önemli adımlarından birisidir. Bunun için de çocuğunuzun davranışlarını çok iyi bir şekilde gözlemlemesiniz. Stres tepkisi veren durumu belirlemenizden sonra bunu değiştirmek, müdahale etmek ya da değiştirilemeyecek durumları kabullenmek bu duruma yönelik adaptasyonu kolaylaştıracaktır.
2. Nasıl Müdahale Edileceğini Belirleyin
Stresin kaynağını belirledikten sonra ikinci adım nasıl müdahale edeceğini belirlemek. Örneğin bir dersten yalnızca o dersi sevmediği için başarısız olan, bunun devamında da strese giren bir çocuğa bu dersi sevdirmek için bazı yollar izlenebilir. Bunun için kolaydan kademeli bir şekilde zora doğru giden alıştırmalar çözülerek çocuğunuzda tatmin duygusunu geliştirebilirsiniz.
3. Çocuklarla İletişim Kurma Şeklimiz Çok Önemli
Çocuklarda stres yönetiminde en önemli detaylardan birisi de ebeveynleri ile olan ilişkileri. Çocukların rol model alarak öğrendiği gerçeğinden yola çıkarsak, etrafında yaşadığı stresle başa çıkamayan bir yetişkini gördüğünde kendisi de bu yetişkinin davranışlarını taklit edebilir. Çocuğunuza rol model olmalı ve problemler birlikte çözüme kavuşturulmalı.
4. Dayanışma ve İş Birliği Oluşturmalısınız
Çocuğunuz için stres yönetiminde bulunurken aile içi dayanışmasını okul ile de sağlamalısınız. Çocuklar ailelerinden destek göremediklerinde umutsuzluğa kapılabilirler. Okul ortamından kaynaklanan bir stres durumu söz konusu olduğunda okul ve ailenin birlikteliği stres yönetiminde kolaylık sağlar. Evde ailesinden, okulda öğretmenlerinden destek alan bir çocuk stresle daha kolay başa çıkabilir.
Çocuğunuzun kendini stresli ve kaygılı hissettiği zamanlarda bununla başa çıkabilme yöntemlerini öğrenmesi için çocuklar için kişisel gelişim dersleri ve çocuklar için psikoloji dersleri sunan online eğitim platformlarından destek alabilirsiniz. Fundomundo’nun keşif dolu dünyasında ‘Duygularla Tanışma: Öfke ve Stres Yönetimi’ dersinde çocuklar çeşit çeşit duygularımızı yakından tanıma fırsatı buluyorlar. 12-15 yaş grubuna özel hazırlanan bu derse tüm çocuklar davetli.
