Sınav zilinin sesi duyulmaya başlayınca öğrencilerin büyük çoğunluğunda sınav kaygısı belirtileri gözleniyor. Bu belirtiler arasında anlama zorluğu, kaygı, dikkat eksikliği ve çeşitli kaçınma davranışları bulunuyor. Son yıllarda öğrencilerin mücadele ettiği sınav kaygısına dair tüm merak edilenleri mercek altına alıyoruz.
Sınav Kaygısı Nedir?
Normal seviyede yaşanan kaygının kişiyi koruduğunu ve bunun sağlıklı bir duygu olduğunu biliyor muydunuz? Kişileri hem fizyolojik hem de psikolojik olarak yüksek tutarak daha olumlu sonuç almak için yardımcı olur. Ancak kaygı ve korku seviyesinin aşırı düzeye ulaşması kesinlikle bireyin günlük yaşamını olumsuz etkiliyor bu da performansının azalmasına ve bozulmasına yol açıyor. Uzmanlar sınav kaygısı ve korkusunu yoğun yaşayan çocukların mutlaka destek almaları gerektiğinin altını çiziyor.
Çocuklarda Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir?
Sınav kaygısı yaşayan çocukta çeşitli düzeylerde bilişsel, davranışsal ve fiziksel olumsuz belirtiler görülür. Öncelikle ebeveynleri olarak sınav kaygısı yaşayan çocuğunuzun yanında olduğunuzu ona hissettirmelisiniz. Çocuk böylelikle üzerindeki baskının azaldığını hisseder. Sınav kaygısı bazı fiziksel semptomlara yol açar. Bunlar arasında
- Titreme, terleme, mide bulantısı, ağız kuruluğu,
- Kalp atışlarında hızlanma, çarpıntı hissiyatı,
- Gerginlik, aniden gelen öfke patlamaları,
- Odaklanma problemleri
- Aşırı yorgun hissetme,
- Zor uykuya dalma,
- Yeme düzeni değişimi,
Birey kaygı ve korku yaratan durumla karşı karşıya kaldığında bilişsel ve davranışsal olarak kaçınmak isteyebilir ve bunun sonucunda da genellikle kendini eleştirerek hedeflerine dair motivasyonları zedelenir. Kişinin kendini negatif eleştirmesi aynı zamanda bedenini, duygu akışını ve zihninden geçen düşünceleri de etkileyerek düşünce hatalarına neden olur. Sınav kaygısı yaşayan bir çocuğu ele alacak olursak sınavda kontrolünü kaybedeceğini düşündüğünde sınavın çok zor olacağını bilincine işler ve bu daha da kaygılanmasına yol açar. Ayrıca sınav kaygısı yaşayan bireyler istediği performansı yakalayamadığında kendine yönelik öfke, kızgınlık ve çaresizlik duyguları hissedebilirler.
Çocuklarda Sınav Kaygısının Nedenleri Nelerdir?
Son yıllarda sıklıkla duyduğumuz çocuklarda sınav kaygısını besleyen bazı unsurlar bulunuyor. Bunları maddeler olarak paylaşacak olursak;
- Plansız ders çalışma: Yanlış ders çalışma alışkanlıkları, plan ve program oluşturmamak başarıyı olumsuz etkiliyor.
- Zamanı etkin kullanamama: Sınava çalışmaya geç başlandığında çalışılacak konuların yetiştirilmesi zorlaşır ve sınavdan önce tekrar etme fırsatının olmaması kaygıyı besler.
- Başarısızlık korkusu: Bu duyguyu yoğun hisseden çocuklar kendilerine dair güvenlerini kaybetmeye başlarlar ve kaygı düzeyleri yükselir.
- Mükemmeliyetçilik: En iyi ve hatasız olması gerektiğine inanan öğrencide de kaygı seviyesi yüksektir.
- Aile baskısı: Ebeveynlerin çocuklarından beklentilerini çok yüksek tutmaları ve çocuğun bu beklentileri karşılayamayacağı hissine kapılması kaygıyı arttırıyor.
- Olumsuz fizyolojik tepki beklentileri: Sınavda ellerim terleyecek, midem bulanacak gibi düşünceler sınav kaygısını tetikliyor.
- Kıyaslama: Öğrencinin kendisini sınıf arkadaşları, yakınları ya da diğer çocuklarla kıyaslaması sınav kaygısını yükseltiyor.
- Fizyolojik ihtiyaçların eksikliği: Yanlış beslenme, yeterli dinlenememe ve uykusuzluk sınav esnasında dikkat toplamayı zorlaştırır bu da sınavlarda hata yapma olasılığını yükseltir.
Sınav Kaygısı ile Nasıl Başa Çıkılır?
Sınav kaygısı ile başa çıkabilmek için uzmanlar öğrencilere öncelikle sınavlara planlı ve programlı çalışmalarını öneriyorlar. Sınavın son anına kadar ders çalışmak, öğrenilen bilgilerin karışmasına neden olabiliyor bu nedenle sınavdan 2-3 saat öncesinde ders çalışmayı sonlandırmak gerekiyor. Sınav gününden önce kaliteli bir uyku uyumak da son derece önemli. Sınava ne kadar zinde giderseniz dikkatinizi toplama olasılığınız da o kadar artacaktır. Sınav kaygısı ile baş edebilmenin yollarından birisi de iyi ve doğru beslenmek. Protein, sebze, vitamin ve mineral kaynağından zengin beslenmek, yeterli su tüketmek oldukça önemli. Sınava dair tüm olumsuz düşünceler de olumlu olanlarla yer değiştirmeli.
Anne Babalar Neler Yapmalıdır?
Çocukların sınav kaygısı yaşamamaları için anne babaların tutumları çok önemli. Anne baba olarak çocuğunuz başarılı olduğunda sevinirken başarısız olduğunda da ona destek olmalı, motive edici ifadelerde bulunmalısınız. Sınav hazırlıklarını aksatmıyorsa ona az uyarıda bulunmak da etkili bir davranış biçimi olacaktır. Çocuğunuzu ilgi duyduğu ve yetenekli olduğu alanlara göre değerlendirmeli ve bu konuda duygu düşüncelerine yer vermelisiniz. Öğrenciler sınav dönemlerinde kendini çok bunalmış, kaygılı ve yorgun hissederler anne baba olarak bu dönemlerde çocuğunuzun dinlenme ve eğlenme zamanını arttırmanız çalışmaya daha çok motive olmalarını sağlayacaktır. Önemli olan çocuğunuzun ruh halinin sağlıklı kalması.
Anne Babalar Neler Yapmamalıdır?
Ebeveynler çocuklarını kesinlikle diğer çocuklarla kıyaslamamalılar. Çocuğunuza sınavları için harcadığınız maddi ve manevi bedelleri hatırlatmamalısınız. Bir eğitimci ya da bir pedagogun çocuğunuzun çalışmalarını yakından takip ederek organize etmesi ile yetişkin-çocuk çatışması önlenerek sınav döneminin daha sorunsuz geçmesine yardımcı olabilir.
Çocuğunuzun sınava hazırlık sürecinde ders çalışma sistemini oturtması için çocuklar için psikoloji dersleri kategorilerinde güvenilir uzmanlardan online ders desteği alabilirsiniz. Fundomundo dünyasında yer alan Sınav Psikolojisi Yönetimi (15-18 Yaş) dersi ile sınav psikolojisi, tercih sonrası dönemin yönetilmesine dair ipuçları ve ailelerin sürece nasıl hazırlanması gerektiğine dair bilgiler paylaşılıyor.
